Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

800-lecie Chmielna. O historii oraz planowanych obchodach rozmawialiśmy ze Stanisławem Klimowiczem

Maciej Krajewski
Maciej Krajewski
nadesłane
W dokumencie sprzed 800 lat pojawia się pierwsza wzmianka o wsi Chmielno. Niewiele miejscowości w naszym województwie może pochwalić się tak długą i bogatą historią, jak „perełka Szwajcarii Kaszubskiej”, stąd władze gminy, wraz instytucjami kultury i szkołami przygotowały na ten jubileuszowy rok wiele wyjątkowych wydarzeń. W ramach cyklu wywiadów, poświęconych obchodom 800-lecia Chmielna, w pierwszej kolejności o samej historii wsi oraz planowanych wydarzeniach rozmawialiśmy ze Stanisławem Klimowiczem - przewodniczącym Rady Gminy, prezesem Zarządu Lokalnej Grupy Rybackiej Kaszuby oraz jednym z pomysłodawców i organizatorów uroczystości.

Pan sam mieszka w Chmielnie od dłuższego czasu. Jak bardzo zmieniła się ta miejscowość i cała gmina na przestrzeni lat?
Kiedy pierwszy raz wyruszyłem do Chmielna w poszukiwaniu pracy i z Łapalickiej Górki zobaczyłem położoną w oddali miejscowość, to zacząłem się modlić, aby ta praca dla mnie w Chmielnie była. Miałem ogromne szczęście - w 1983 roku zostałem nauczycielem geografii w miejscowej szkole. Od tamtego czasu, tak jak i wielu, uważam Chmielno za prawdziwą perełkę wśród kaszubskich jezior i zawsze gdziekolwiek jestem to podkreślam, także w swoich przewodnikach turystycznych i w pracy dydaktyczno-krajoznawczej z młodzieżą.

Na przestrzeni ostatnich lat Chmielno zmieniło swoje oblicze na lepsze, wielki wpływ miał na to oczywiście rozwój turystyki oraz pracowitość jego mieszkańców. Oprócz pięknego położenia miejscowość posiada przede wszystkim bardzo bogatą i ciekawą historię, liczącą ponad 800 lat.

Sprzed 800 lat pochodzą pierwsze wzmianki o miejscowości...
Istnienie osady w miejscu dzisiejszego Chmielna potwierdzają dokumenty z XIII wieku. Wówczas Chmielno należało do książąt pomorsko-kaszubskich. Wieś po raz pierwszy wzmiankowana jest w dokumencie z roku 1220, w którym to książę Świętopełk potwierdza klasztorowi cysterskiemu w Oliwie darowizny swych przodków. Archeolodzy datują początki osady chmieleńskiej na okres między VII a IX wiekiem. Może więc, jak głosi tradycja, gdański ród książęcy wywodzi się właśnie z Chmielna.

Na początku XIII wieku miała tu mieszkać legendarna księżniczka Damroka, która według zapisów w księgach klasztoru żukowskiego była fundatorką kościoła w Chmielnie i mieszkała w grodzie między jeziorami Białym i Kłodno. Pod koniec XIII wieku Chmielno było kasztelanią, obejmującą ponad 70 wsi i należącą do Gdańska. Najstarszy przywilej, wystawiony w 1295 roku przez króla polskiego Przemysła II, nazywa Chmielno „Castrum” i nadaje te ziemie norbertankom żukowskim, z którymi życie Chmielna związało się na następne czterysta lat, aż do konfiskaty ich dóbr w 1772 roku.

W okresie rozbiorów, a szczególnie pod koniec XIX wieku mieszkańcy Chmielna poddawani byli nasilonej germanizacji, z którą walczyli nie tylko bronią. Rozwijali działalność gospodarczą i kulturalną, organizując m.in. pierwszy na Kaszubach Bank Ludowy. W kronice szkoły chmieleńskiej odnotowano nawet udział dzieci z Chmielna w strajku szkolnym w latach 1906-1907.

W przededniu odzyskania niepodległości przez Pomorze w latach 1919-1920 postawa mieszkańców wsi wobec Niemców zyskała dla Chmielna miano Republiki Chmielno. W okresie miedzywojennym nadal działały w Chmielnie organizacje o charakterze patriotycznym.

Już wtedy Chmielno było znane jako ośrodek kaszubskiego garncarstwa. Pięknie zdobiona ceramika Neclów w krótkim czasie nabrała znaczenia oryginalnej twórczości ludowej i już w latach trzydziestych nadawała ton na całym Pomorzu w wyrobach ceramicznych i znana była w całej Polsce jako ceramika kaszubska. Dlatego też nie dziw, że już wtedy warsztat Franciszka Necla odwiedzali liczni etnografowie, naukowcy, turyści z Polski i zagranicy oraz wczasowicze, którzy przybywali do Chmielna.

A jak z okresem II wojny światowej i odbudowie po niej?
Lata okupacji, bardzo trudne dla Chmielna, tak jak i dla całych Kaszub, pociągnęły za sobą liczne ofiary pośród mieszkańców. Po II wojnie światowej nastąpił znaczny rozwój wsi, która szybko się rozbudowała i przekształciła w duży ośrodek wypoczynku letniego i bazę wypadową dla turystów wędrujących przez Kaszuby. Wybudowano w tym czasie Szkołę Tysiąclecia, agronomówkę, ośrodek zdrowia i dom kultury. Wokół jezior powstały ośrodki wypoczynkowe, głównie trójmiejskich zakładów pracy.

Położone wśród pięknych wzgórz i malowniczych jezior Chmielno stanowi od wielu lat wizytówkę Szwajcarii Kaszubskiej. Tradycje wsi jako letniska sięgają bowiem końca XIX wieku. Odwiedzić Chmielno to znaczy przeżyć niezapomnianą turystyczną przygodę, ponieważ wszystkiego jest tu pod dostatkiem: pięknych krajobrazów, czystego powietrza, jezior, lasów, ryb oraz wyrobów ceramicznych i prawdziwie kaszubskiej gościnności. Słowem: całe Kaszuby w jednej miejscowości”.

Nastawienie na turystykę pozostaje po dziś dzień, ale jednak Chmielno „nie stoi w miejscu”.
Dzisiejsze Chmielno, jak podkreślają jego stali mieszkańcy i przyjeżdżający tu od wielu lat turyści, zmienia się w bardzo szybkim tempie. Pomimo, że tradycje Chmielna jako letniska sięgają ponad 100 lat, dla rozwoju turystyki najwięcej zrobiono w ciągu ostatnich 25. Władze gminy i mieszkańcy zdają sobie sprawę z wartości krajobrazu i wspaniałej historii, starają się więc robić wszystko, by goście, odwiedzający naszą miejscowość, wyjeżdżali zadowoleni i z przyjemnością tu wracali.

Byliśmy jedną z pierwszych gmin w Polsce w dziedzinie rozwoju agroturystyki. Dzisiaj na gości czekają kwatery agroturystyczne, hotele, pensjonaty, ośrodki wypoczynkowe i pokoje gościnne. Turystyka wymusiła dalszy rozwój infrastruktury towarzyszącej oraz wpłynęła na rozwój całej gminy.

Pomimo tak prężnego rozwoju, ślady historii i dawnej kultury są widoczne w Chmielnie niemal na każdym kroku i z pietyzmem chronione oraz pielęgnowane przez każde z kolejnych pokoleń tej starej kaszubskiej wsi, o czym można się przekonać przebywając dłużej podczas letniego urlopu i nie tylko. Od 1993 roku w Chmielnie czynne jest Muzeum Ceramiki Kaszubskiej Neclów. Od 35 lat działa we wsi Kaszubski Zespół Pieśni i Tańca „Chmielanie”, popularyzujący kaszubskie tańce i śpiewy w kraju i za granicą. W Chmielnie wciąż żywa jest też tradycja malowania na szkle, haftowania i wyrobu tabakierek z rogu. Co roku również właśnie w Chmielnie ma swój finał konkurs Rodnô Mòwa. Ponadto w plebiscycie na „4 Stolëce Kaszëb” na Letnią Stolicę Kaszub w 2016 roku zostało wybrane właśnie Chmielno.

Powiedział Pan wiele o samej historii miejscowości, ale czy jest jakiś moment, wydarzenie, które szczególnie zapadło Panu w pamięć? Coś, co można nazwać „przełomowym”?
Miejscowość ma tak bogatą historię, że tych ważnych wydarzeń było do tej pory bardzo wiele. Ja jestem ich świadkiem od niemal 40 lat i od samego początku prowadzę dość dokładne zapiski. Jako nauczyciel, przewodnik turystyczny i krajoznawca, a w chwili obecnej radny i prezes Lokalnej Grupy Rybackiej Kaszuby nigdy nie stałem obok tych wydarzeń. Zawsze starałem się uczestniczyć w nich aktywnie. Trudno jest mi wymienić to jedno najważniejsze, a jeszcze trudniej nazwać przełomowym.

Myślę, że należy rozpatrywać je w różnych aspektach życia mieszkańców. W dziedzinie ekologii np. było to oddanie do użytku oczyszczalni ścieków w 1994 roku, która pozwoliła uratować nasze jeziora od katastrofy ekologicznej i ułatwiła nam życie. Historycznym wydarzeniem w życiu naszej miejscowości było 1993 roku uroczyste otwarcie Muzeum Ceramiki Kaszubskiej Neclów, które co roku przyciąga do Chmielna duże rzesze turystów chcących zobaczyć wytwarzanie niepowtarzalnej ceramiki przez Karola Elasa-Necla X - kontynuatora tradycji rodzinnych Neclów.

W dziedzinie kultury zaś należałoby odnotować dwa bardzo duże wydarzenia. Pierwsze z nich to zorganizowane po raz w 2003 roku I Mistrzostwa Polski w Zażywaniu Tabaki. Regulamin zawodów stworzyliśmy wraz z Tadeuszem Makowskim i zależało nam najbardziej ażeby była to impreza na wskroś kulturalna, pokazująca odrębność kulturową nas Kaszubów. Honorowy patronat nad imprezą objął Donald Tusk, który swego czasu „przywrócił” prawo zażywania tabaki mieszkańcom naszego regionu. Udało się i do dzisiaj jest ona stałym punktem kalendarza wydarzeń letnich naszej miejscowości.

Drugie wydarzenie to zorganizowana w 2015 roku impreza plenerowa z okazji 55. rocznicy wesela Zbyszka Cybulskiego. Członkowie KZPiT „Chmielanie” stworzyli ciekawe widowisko folklorystyczne, nawiązujące do tego słynnego wesela sprzed wielu lat.

W dziedzinie edukacji nie można z kolei nie wspomnieć o obchodach w 2018 roku 200-lecia szkoły w Chmielnie, dzięki której uczniowie poznawali m.in. swoją Małą Ojczyznę - jej język, literaturę i kulturę. Z tej to okazji odsłonięta została również umieszczona na kamieniu tablica w podziękowaniu wszystkim tym, którzy tworzyli historię tej szkoły oraz sercem, talentem i pracą przyczyniali się do jej rozwoju.

Jako gmina przygotowaliście liczne wydarzenia i atrakcje, mające upamiętnić ten jubileuszowy rok dla Chmielna. Czego mieszkańcy i przyjezdni powinni się spodziewać?
Niewiele miejscowości na Pomorzu może pochwalić się tak długą i bogatą historią. Uważam, że dołożyliśmy wszelkich starań, aby godnie zapisać ten rok w najnowszej historii miejscowości, przygotowując z okazji 800-lecia Chmielna wiele ciekawych i atrakcyjnych wydarzeń. Każdy znajdzie coś dla siebie i najbliższych, poczynając od przedszkolaków, a kończąc na osobach starszych. Pamiętaliśmy również o turystach nas odwiedzających, oczywiście chodzi o przyjazdy wakacyjne.

Wójt Michał Melibruda przedstawił pomysł zorganizowania weekendów tematycznych - moim zdaniem jest to jak najbardziej na miejscu, biorąc pod uwagę m.in. przekrój wiekowy i zainteresowania uczestników imprez. Tak wiec będzie weekend sportowy, historyczny i kulturalny oraz cały szereg imprez towarzyszących, jak chociażby Święto Piotra Patrona Rybaków w ramach odpustu parafialnego i na rozpoczęcie sezonu wakacyjnego.

Czymś szczególnym kierowaliście się przy organizacji tych wydarzeń?
Przygotowując się do obchodów 800-lecia Chmielna założyliśmy sobie konkretne cele, służące temu aby były one godne i szczególne oraz żeby pozostały na długo w pamięci mieszkańców i turystów. Taka okazja zdarza się bardzo rzadko i należy ją wykorzystać jak najwszechstronniej.

Cel pierwszy to edukacja i zwiększenie świadomości lokalnej. Konkursy historyczne, plastyczne, fotograficzne, zabawy, lekcje w gminnych szkołach zaangażują w obchody dzieci i młodzież, co skutkować będzie trwałą wiedzą historyczną o naszej małej ojczyźnie, o miejscu, w którym żyjemy

Duże znaczenie dla organizacji obchodów będzie miała także parafia, która wniesie ogromny wkład w uświadamianie mieszkańców o ważności daty sprzed 800 lat. 2 sierpnia odbędzie się uroczysta msza św. pod przewodnictwem biskupa pelplińskiego Ryszarda Kasyny, po zakończeniu której wmurowana zostanie w kamiennym parku na 100 lat kapsuła czasu - nazywamy ją „Skrzynią Damroki”. Dodatkowo Lokalna Grupa Rybacka Kaszuby, chcąc nadać miejscowości charakteru wioski rybackiej, stara się, aby nad brzegiem jeziora Białego stanęła na wielkim kamieniu złota rybka, spełniająca życzenia mieszkańców i turystów. Wspólnie z Radą Sołecką i przy akceptacji władz gminy złożyliśmy taki wniosek w ramach konkursu Aktywne Sołectwo 2020.

Cel drugi to integracja mieszkańców podczas obchodów Jubileuszu. Przygotowanie i przeżywanie tak wielu różnych uroczystości świeckich i sakralnych, zaangażowanie różnych grup społecznych, począwszy od dzieci z naszych przedszkoli, szkół, kół gospodyń wiejskich, strażaków, sołtysa i rady sołeckiej, to tylko niektóre z dodatkowych korzyści wynikających z celebracji jubileuszu, wierzę mocno, że uczestnictwo w tak wielu imprezach wyzwoli pokłady energii i zachęci mieszkańców Chmielna do większej współpracy.

Cel trzeci to podkreślanie naszej kaszubskiej tożsamości, pokazanie wielkiej wartości kultury kaszubskiej. Pokażemy to poprzez wiele różnych działań, poczynając od uroczystej sesji Rady Gminy Chmielno 22 czerwca (podczas której prof. dr hab. Józef Borzyszkowski przedstawi historię Chmielna na przestrzeni 8 wieków), poprzez konkursy historyczne dla dzieci i młodzieży, aż po widowisko plenerowe „Damroka Niezłomna”, wg scenariusza i reżyserii Eweliny Karczewskiej i Piotra Zatonia, Festiwal Legend Chmieleńskich, Mistrzostwa Polski w Zażywaniu Tabaki, inscenizację Wesela Kaszubskiego z okazji 60. rocznicy wesela Zbyszka Cybulskiego oraz wystawy archeologiczną, etnograficzną i zbiór wielkoformatowych starych zdjęć dawnego Chmielna.

Cel czwarty to niepowtarzalna okazja promocji Chmielna i całej gminy w naszym regionie i w kraju. Z racji przygotowań do obchodów już pokazywani jesteśmy w mediach lokalnych i ogólnopolskich, a to dopiero początek. Uważam, że wielu na tym może zyskać, bo wzrośnie zainteresowanie turystów i inwestorów naszą gminą, co z pewnością zaowocuje w kolejnych latach jej rozwojem.

A które z wydarzeń można uznać za najważniejsze?
To dzisiaj trudno powiedzieć, gdyż nie wiemy jeszcze jak uda się nam te zamierzenia w pełni zrealizować. Uważam, że należy dołożyć wszelkich starań aby każdy uczestnik wyniósł z obchodów jak najwięcej wrażeń i przyjemności, dlatego musimy wszystkie nasze działania traktować jakby każde z nich było najważniejsze. Dla mnie, jako radnego, najważniejsze będą uroczystości oficjalne z udziałem wielu gości i mieszkańców.

Kto odgrywał kluczową rolę w przygotowaniach do obchodów 800-lecia Chmielna? Kto dawał najwięcej pomysłów, kto najbardziej się włączał w organizację?
Już rok temu w gronie przyjaciół, a później z panem wójtem zaczęliśmy snuć dość śmiałe plany obchodów 800-lecia Chmielna. Wiedzieliśmy, że tylko wspólne działanie nas wszystkich, władz gminy, dyrektora domu kultury oraz przedstawicieli szeregu organizacji pozarządowych działających na terenie naszej gminy, nada właściwe znaczenie temu wydarzeniu. Z inicjatywy wójta już 18 czerwca spotkaliśmy się w gronie ludzi, którzy czy to z racji swojej pracy czy też jako działacze społeczni postanowili uczestniczyć w obchodach Jubileuszu. Wśród tych osób byli m. in. wszyscy dyrektorzy placówek oświatowych, którzy wraz z nauczycielami przygotowali wiele ciekawych konkursów związanych z historią Chmielna.

Z uznaniem należy odnieść się do wszystkich stowarzyszeń i fundacji z terenu naszej gminy, które w ramach ogłoszonego przez wójta otwartego konkursu ofert zgłosili zamiar zorganizowania wielu bardzo ciekawych wydarzeń, związanych z obchodami 800-lecia Chmielna. Na ten cel przeznaczono zwiększone środki, wynoszące niemal 100 tys. zł.

Jako przewodniczący Rady Gminy Chmielno wystąpiłem pod koniec 2019 roku z propozycją, aby godnie uczcić ten jakże ważny jubileusz. Po uzyskaniu akceptacji wszystkich radnych odrębną uchwałą rok 2020 został ogłoszony Rokiem obchodów Jubileuszu 800-lecia Chmielna.

Niemniej w tym miejscu chciałbym szczególnie podziękować: panu wójtowi gminy Chmielno Michałowi Melibrudzie, za podjęcie inicjatywy i koordynowanie organizacji obchodów; księdzu doktorowi Tomaszowi Rakowskiemu, proboszczowi chmieleńskiej parafii, za rozpoczęcie przygotowań do części kościelnej obchodów; pani Edycie Klasa, dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury, Sportu i Rekreacji, za przygotowanie bardzo ciekawego i bogatego kalendarza wydarzeń kulturalnych na ten jubileuszowy rok i za zdobywanie środków na ten cel; pani Magdalenie Kreft-Mielewczyk, sekretarz gminy, za wiele ważnych działań służących godnemu uczczeniu jubileuszu; pani Marii Leszczyńskiej, kierownikowi Kaszubskiego Zespołu Pieśni i Tańca „Chmielanie” za przygotowania do wielu występów artystycznych podczas mających się odbyć imprez kulturalnych, a także pracownikom Lokalnej Grupy Rybackiej Kaszuby, na czele z panią dyrektor Katarzyną Hering, Tadeuszowi Makowskiemu, Radzie Sołeckiej, dyrektorom szkół i przedszkoli oraz wielu, wielu ludziom, z którymi tworzyliśmy program obchodów i trzymamy kciuki za to, ażeby wszystko się udało!

Już teraz dziękuję też bardzo wszystkim darczyńcom. Wdzięczni będziemy za każdą okazaną pomoc, która pozwoli nam zrealizować te przedsięwzięcie.

Właśnie, „ażeby się udało”... W obecnej sytuacji nie sposób też oto nie zapytać - jak pandemia koronawirusa i kwarantanny wpłynęły na przygotowania obchodów? Czy należy się też już teraz spodziewać odwoływania jakichś wydarzeń bądź przenoszenia ich na inny termin?
Żyjemy w trudnym czasie walki z epidemią i, co zrozumiałe, wszelkie działania kulturalne schodzą na dalszy plan. Tak na pewno będzie jeszcze przez długi czas. Na dzień dzisiejszy nie ma na razie zbyt dużego zagrożenia odnośnie najważniejszych wydarzeń. Na pewno musimy przełożyć Festiwal Legend Chmieleńskich, który miał się odbyć pod koniec marca oraz podsumowanie kilku szkolnych konkursów.

Jest przyjęty harmonogram działań i my go powoli realizujemy. Każda zaangażowana w różne projekty osoba wie, co ma robić. Staramy się być dobrej myśli, że wszystkie nasze plany będziemy mogli w pełni zrealizować. Zapraszamy…

W roku 2020 Kaszubi obchodzą także inną, okrągłą rocznicę - 100-lecie powrotu do Macierzy. Czy chmieleńskie obchody będą jakoś nawiązywały do wydarzeń z 1920 roku?
Podczas ostatniej sesji Rady Gminy Chmielno odczytałem tekst, mówiący o tym, że 100 lat temu Pomorze i Kaszuby powróciły w granice Rzeczypospolitej. Towarzyszył temu wydarzeniu wielki entuzjazm mieszkańców, witających wojska polskie, taki jak w Kartuzach dnia 8 lutego 1920, roku gdzie wśród głównych witających był proboszcz chmieleński ks. Hoffman.

Z historii wiemy, że mieszkańcy Chmielna w ostatnich dniach zaboru pruskiego zachowywali swe zwyczaje, stanowczo stojąc na straży polskiej mowy i kultury. Ruch ten zyskał miano „Republiki chmieleńskiej”. Zaapelowałem, żebyśmy o tym pamiętali, bo dla podtrzymywania tożsamości mieszkańców Kaszub nasza pamięć o tych wydarzeniach powinna trwać.

Podczas obchodów tej rocznicy w Kartuzach wraz z panem wójtem byliśmy tam obecni i po mszy św. złożyliśmy kwiaty pod pomnikiem Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej. O tej rocznicy na pewno będzie mówił prof. Józef Borzyszkowski, podczas uroczystej sesji Rady Gminy Chmielno, która planowana jest na 22 czerwca. Pamiętają też o tym uczniowie szkół, nawiązując do tych wydarzeń w licznych konkursach historycznych i apelach szkolnych.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Jak działają oszuści - fałszywe SMS "od najbliższych"

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na kartuzy.naszemiasto.pl Nasze Miasto