Rzeźby i prace hafciarskie Zofii Formeli można podziwiać w Muzeum Kaszubskim

Nowa wystawa „Igłą i dłutem” zawitała do Muzeum Kaszubskiego w Kartuzach. Na ekspozycję składa się kilkadziesiąt prac hafciarskich i rzeźbiarskich Zofii Formeli, które udostępniła rodzina pochodzącej z Kartuz artystki. Prace nad wystawą trwały prawie 2 lata.

- Rozpoczęliśmy je w 2022 roku, publikując apel z prośbą o wszelkie informacje w mediach społecznościowych - opowiada Barbara Kąkol, dyrektor Muzeum Kaszubskiego. - Post zamieszczony na Facebooku, dzięki licznym udostępnieniom, dotarł po kilku miesiącach do wnuczek Zofii - bliźniaczek Agnieszki i Moniki. Pierwsza z nich, Agnieszka Pettke, skontaktowała się z muzeum i umówiła na spotkanie. Przekazała nam zaskakującą wiadomość. Okazało się, że ostatnią, choć niespisaną, wolą jej babci było, aby wszystkie jej hafty i rzeźby przekazano do zbiorów Muzeum Kaszubskiego w Kartuzach.

Na samej ekspozycji są też kroniki oraz sztandar kartuskiego oddziału ZKP, wykonane przez Zofię Formelę wg projektu Barbary Pisarek. Z kolei z historią hafciarki i rzeźbiarki można zapoznać się dodatkowo w wydanym z okazji wystawy katalogu pt. „Zofia Formela. Igłą i dłutem”, przygotowanym przez Barbarę Kąkol. W publikacji znajdziemy zapis losów niezwykłej kartuzianki oraz jej dorobek artystyczny.

- Kolejna ważna postać dla Kartuz i Kaszub została zaprezentowana szerszej publiczności i z tego bardzo się cieszymy. Piękne prace można podziwiać w godzinach otwarcia muzeum, wstęp wolny - dodaje dyrektor muzeum.

Wystawa w Kartuzach dostępna jest do 20 lipca.

ZOBACZ TEŻ:
Żukowscy parafianie uroczyście pożegnali ks. Krzysztofa Sagana. Były podziękowania i upominki

Zofia Formela urodziła się 18 maja 1936 roku w Kartuzach w rodzinie Kuchtów. Jej ojcem był Bronisław Kuchta, a matką Waleska z d. Topa. W czasie wojny rodzina mieszkała w domu przy ulicy Kościerskiej w Kartuzach. Bronisław zostawił rodzinę. Waleska, która została z dziećmi sama, zmarła po ciężkiej chorobie, gdy Zosia miała pięć lat, a jej brat Henryk - trzy. Po zakończeniu wojny uczęszczała do szkoły podstawowej w Kartuzach.

Gdy miała 16 lat podjęła pracę salowej w Szpitalu Powiatowym w Lęborku. Rok później pracowała już na stanowisku młodszej pielęgniarki na Wydziale Zdrowia w Kartuzach. Po ukończeniu szkoły średniej wykonywała zawód pielęgniarki dyplomowanej. 10 grudnia 1955 roku w Mirachowie wyszła za mąż za Alfonsa Formelę. W rodzinie szybko pojawiło się potomstwo. Po pewnym czasie rodzina Formelów przeprowadziła się z Mirachowa do Sierakowic. Tam Zofia podjęła pracę w Gminnym Ośrodku Zdrowia, a następnie w Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Kartuzach.

W 1968 roku zainteresowała się hafciarstwem, zainspirowana przez Bolesławę Kaniowską, kierowniczkę zespołu hafciarskiego w Sierakowicach. Czas pokazał jednak, że jej talent dostrzegła nie tylko Kaniowska, ale i jurorzy konkursu pt. „Złota Igła”. Ogłosiły go w 1979 roku popularne wtedy czasopisma „Nowa wieś” i „Gospodyni”. Zofia otrzymała nagrodę specjalną za wierne odtworzenie haftu kaszubskiego, która zdopingowała ją do dalszej pracy twórczej. Wkrótce hafciarstwo tak ją pochłonęło, że stała się jego prawdziwą mistrzynią.

Była również prekursorką haftu figuralnego. Nową techniką, przez wielu znawców nazywaną malarską, wykonywała obrazy religijne z motywami kwiatowymi w tle. Spod jej rąk wychodziły bardzo bogate i niepowtarzalne kompozycje haftu kaszubskiego. Jej prace figuralne charakteryzują się starannym wykonaniem i ornamentami ze wzorami kaszubskimi.

Zofia Formela zmarła 4 maja 1991 roku. Miała 55 lat. Pamięć o artystce trwa jednak we wspomnieniach wielu osób oraz w szczegółowych kronikach, które sama prowadziła.

- Zofia była niezwykle utalentowaną osobą, a przy tym skromną, cichą i pracowitą. Pomimo wielu przeciwności losu, trosk, kłopotów, zachowała w sobie ogromną pogodę ducha i wiarę w Boga. Mówiono w Kartuzach: „Zośka, ty haftujesz sobie drogę do nieba” - pisze Barbara Kąkol w publikacji pt. „Zofia Formela. Igłą i dłutem”. - Wiele osób wspomina, że zawsze można było ją w domu zobaczyć z igłą w ręku. Była schorowana, a mimo to wciąż bardzo pracowita i twórcza jak nigdy. Tak jakby chciała zdążyć przed śmiercią stworzyć wszystkie dzieła, które widziała oczyma wyobraźni.

Prace Zofii Formeli znajdują się w zbiorach Muzeum Historyczno-Etnograficznego w Chojnicach, Muzeum Etnograficznego w Toruniu i Muzeum Kaszubskiego w Kartuzach. Wzbogacają też kolekcje etnograficzne Kaszubskiego Uniwersytetu Ludowego w Wieżycy i Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Gdańsku.

(notka biograficzna za: UM Kartuzy)

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź "Dziennik Bałtycki" codziennie. Obserwuj dziennikbaltycki.pl!